top of page

Havenindustrie

De huidige Minervahaven is een gebied dat voornamelijk is gevormd door industriële ontwikkeling. Dit alles begon bij de aanleg van het Noordzeekanaal en de oude Houthavens. Via aanplemping en het ontgraven van diverse havenbekkens en kanalen is het gebied omgevormd in een industrieel havengebied. In het hedendaagse beeld van de Minervahaven is de haven echter niet altijd terug te zien, doordat het gebied eind twintigste eeuw is omgevormd naar een industrieterrein dat op transport via de weg is gefocust. Hoe deze veranderingen hebben plaatsgevonden wordt hieronder beschreven. 

​
 

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_1876.png

1876

​

Het ontstaan van de industrie in de Minervahaven begint bij de aanleg van het Noordzeekanaal en de oude houthavens. Door de vestiging van de oude houthavens wordt er een start gemaakt met de transitie van het havengebied van Oost- naar West-Amsterdam. De houthavens dienden voor de opslag en handel in hout. Dit hout was eerst afkomstig uit Scandinavië. Al dit hout was nodig voor de stadsuitbreiding van Amsterdam. Het hout werd hierbij gebruikt als funderingspalen voor het bouwen op de natte veengronden. (FIZZ Marketing & Communicatie, z.d.)  

​
 

Aanleg van het Noordzeekanaal 1865.jpg

Aanleg Noordzeekanaal, Stadsarchief Amsterdam, Rudolph Guicherit

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_1880.png

1880

​

Vier jaar na de aanleg van het Noordzeekanaal en de houthavens zijn de Minervahaven en de Petroleumhaven aangelegd. Deze twee zorgden ervoor dat het westelijk havengebied een grotere betekenis kreeg. De Minervahaven was hierbij als uitbreiding van de oude houthavens, zodat er een grotere hoeveelheid hout kon worden opgeslagen en verwerkt. De Petroleumhaven werd aangelegd voor de opslag van kerosine. Dit werd hier gedaan, omdat het stadsbestuur de opslag van kerosine in de stad had verboden in verband met brandgevaar. (Wikipedia-bijdragers, 2017)

​
 

Eerste industrie minervahaven 1891.jpg

Eerste industrie Minervahaven, Stadsarchief Amsterdam, M. W. F. Treub

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_1931.png

1931

​

In 1931 werd het havengebied verder uitgebreid met de aanleg van de Vlothaven en de verbreding van de Minervahaven. De Vlothaven werd aangelegd om de reden om meer hout te kunnen opslaan. Dit werd gedaan in vlotten, vandaar de naam Vlothaven. Verder was de verbreding van de Minervahaven genoodzaakt, omdat de boten steeds groter werden en om deze reden meer vaarwater nodig hadden om zich voort te bewegen.  
Ook werden er, in het gebied achter de oude houthavens, kanalen gegraven om hier ook mogelijkheid te maken voor de aanvoer van hout. Hierdoor groeide de houtindustrie gestaagd door in het gebied. (Wikipedia-bijdragers, 2017)  

​
 

Luchtfoto van de Minervahaven gezien in oostelijke richting naar de Danzigerbocht 1925.jpg

Minervahaven oostelijke richting met zicht op Danzingerbocht, Stadsarchief Amsterdam, KLM

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_1933.png

1933

​

Twee jaar hierna wordt de Coenhaven aangelegd. Deze haven werd aangelegd om de functies in het oostelijke te vervangen. De haven was aangepast op de grotere schepen van die tijd. De haven is vernoemd naar de kolonisator Jan Pieterszoon Coen. (Wikipedia-bijdragers, 2015)

​
 

1933 Opening coenhaven.jpg

Opening Coenhaven, Stadsarchief Amsterdam, KLM

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_1950.png

1950

​

In 1950 krijgt de haven de vormen die nu ook te herkennen zijn. Dit alles begint met de aanleg van de Houtveemloods. Dit gebouw was reden voor de aanleg van het Houtveemkanaal en de Mercuriushaven. Dit werd gedaan, omdat de Houtveemloods twee open zijdes had waarbij het hout er aan de zijde van de Mercuriushaven inging en aan de zijde van het Houtveemkanaal eruit ging. De Houtveemloods werd hierbij geopend door toenmalig Koningin Juliana.  

Aanleg mercuriushaven en houtveemloods 1950.jpg
1950 Koning juliana opent de Houtveem.jpg

Koningin Juliana opent Houtveemloods, Stadsarchief Amsterdam, vervaardiger onbekend

Bouw Houtveemloods, Stadsarchief Amsterdam, KLM

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_1968.png

1968

​

In 1968 wordt de Minervahaven verbreed om zich aan te passen naar de groter wordende schepen die de haven moeten gebruiken. Ook de verdere haven ontwikkelt zich verder door, waardoor de functie van het oostelijk havengebied steeds minder belangrijker wordt. 

​
 

Gezicht op (IGMA) vanuit Mercuriushaven 1969.jpg

Zicht op IGMA vanuit Mercuriushaven, Stadsarchief Amsterdam, vervaardiger onbekend

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_1985.png

1985

​

In 1985 worden de kanalen in het gebied achter de oude houthavens deels gedempt. Dit wordt gedaan, omdat transsport over de weg steeds belangrijker wordt. Hierdoor hebben de kanalen hun functie verloren en verslechten ze de transsport over de weg. Door de transsport over de weg wordt het gebied, dat niet direct aan de havens grenst, ook gebruikt voor industrie en vind er een omslag van alleen havenindustrie naar havenindustrie in combinatie landindustrie. (Wikipedia-bijdragers, 2021)   

​
 

1985 Mercuriushaven met op voorgrond houtveemkanaal.jpg

Mercuriushaven met op de voorgrond Houtveemkanaal, Stadsarchief Amsterdam, vervaardiger onbekend

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_2005.png

2005

​

In 2005 wordt het havenkarakter in de Minervahaven nog minder. Dit wordt gedaan door het dichtmaken van het Houtveemkanaal. Hierdoor verliest de Houtveemloods haar ensemble met het water wat voor en achter de loods ligt. De industrie veranderd hierbij ook steeds meer richting gecombineerde kleinschalige en grootschalige landindustrie en de havenindustrie wordt langzaam minder. 

​
 

Modepier 2003.jpg

Modepier 2003, Stadsarchief Amsterdam, Freerk de Vos

Kaart Amsterdam Havengebied ontwikkeling industrie_2021.png

2021

​

De huidige situatie lijkt er op de situatie van 2005, echter is de industrie nog verder ontwikkeld en is het gebied dichter bebouwd. De industrie is nu ook definitief omgeslagen van havenindustrie naar een gevarieerde landindustrie waarin veel plek is voor kleinschalige pop-up ondernemingen.   

​
 

Hedendaagse haven amsterdam.jpg

Huidig beeld Amsterdamse haven, Stadsarchief Amsterdam, Freerk de Vos

tijdlijn Havenstad-05.jpg

Bronnen:

 

FIZZ Marketing & Communicatie. (z.d.). De Houthaven. www.onsamsterdam.nl. Geraadpleegd op 8 november 2021, van https://onsamsterdam.nl/de-houthaven 

 

Wikipedia-bijdragers. (2017, 3 september). Petroleumhaven (Amsterdam). Wikipedia. Geraadpleegd op 8 november 2021, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Petroleumhaven_(Amsterdam)#:%7E:text=De%20Petroleumhaven%2C%20die%20tegenwoordig%20in,ruim%20buiten%20de%20stad%20aangelegd.&text=De%20Amsterdamse%20Petroleumhaven%20Maatschappij%20(APM,monopoliepositie%20en%20hanteerde%20hoge%20tarieven

 

Wikipedia-bijdragers. (2017, juni 18). Vlothaven. Wikipedia. Geraadpleegd op 8 november 2021, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlothaven 

 

Wikipedia-bijdragers. (2015, 14 mei). Coenhaven. Wikipedia. Geraadpleegd op 8 november 2021, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Coenhaven 

 

Wikipedia-bijdragers. (2021, 29 juni). Houthavens (Amsterdam). Wikipedia. Geraadpleegd op 8 november 2021, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Houthavens_(Amsterdam)  

bottom of page